استاد بهاءالدین خرمشاهی(قسمت دوم)

ــ امروز یکی از بحث های مهم و داغ، «جهانی شدن و هویت ایرانی» است. نظر شما در این مورد چیست؟ و فکر می کنید آیا بتوان بین آثاری که در آن سه زمینه مشخص (دین ـ قرآن ـ حافظ) انجام داده اید و این مبحث ارتباطی برقرار کرد و در راستای تعمیق مؤلفه های هویت اسلامی و ایرانی از آنها بهره جست؟

بله. من معتقدم که جهانی شدن خیلی خوب است. بشر دارد متحد می شود و زبان همدیگر را می فهمد و باب گفت وگو (دیالوگ) بین تمدن ها، بین دولت ها و بین ملت ها برقرار می شود. دموکراسی، شکل غالب حکومت می شود؛ غالب قالب حکومت می شود. جهان به سوی دموکراتیزه شدن پیش می رود. کاملاً درست است که به جهان، دهکده جهانی می گویند با این رسانه ها، ماهواره ها و گاهواره ها که هست، مردم جهان به بهترین وجه از حال همدیگر با خبر می شوند. سفرها هم که بسیار زیاد است. درگذشته، یک سال طول می کشید که یک نفر به چین برود؛ الآن کمتر از ده ساعت طول می کشد. سرعت ارتباطات و انقلاب انفورماتیک (انقلاب اطلاعات) جهان را یکپارچه کرده است. ما گزیری و گریزی از جهانی شدن نداریم. مثل این است که مثلاً امریکا از پنجاه ودو ایالت تشکیل شده است ولی هر ایالتی، بودجه و فرماندار خودش، و کلانتر و شهردار خودش را دارد؛ و امور این ایالت ها در عین اینکه در داخل همان ایالت ها اداره می شود، با همدیگر کشوری به نام ایالات متحده را تشکیل داده اند. یا همین طور شوروی سابق. خوب! این فدراتیوبودن خوب است. جهان فدراتیو می شود؛ مثل این است که صدوپنجاه یا دویست کشور در بعضی چیزها با هم مشترک می شوند. مثلاً من معتقدم که در زمانی نه چندان دور، دیگر جنگی اتفاق نخواهد افتاد؛ یعنی سازمان ملل متحد چندان قوی می شود که از بروز هر جنگی جلوگیری می کند و حق را از طریق حقوقی و مذاکره به آن که حق دارد، می دهد؛ مثلاً زمینِ کویت را از عراق پس می گیرد، نه با جنگ، نه با سربازهای امریکا، بلکه با سربازهای سازمان ملل. پیش بینی من چنین است. تمدن ما فوق العاده عظیم است، هم از بُعد ایرانی، هم از بُعد اسلامی (اسلامی ـ ایرانی). هر دو بعد مهم است؛ و به اعتقاد من، این تمدن هیچ گاه در تمدن جهانی ذوب نمی شود، همان طور که هر چقدر زبان انگلیسی یاد بگیریم، زبان فارسی هیچ گاه به زبان انگلیسی تبدیل نمی شود.

ــ آیا قصد دارید در این زمینه، اثر مشخصی تألیف یا ترجمه کنید؟

نه. من صاحب صلاحیت نیستم. صاحب صلاحیت، سرور و دوست و استاد من، آقای داریوش شایگان هستندکه کتابی در فلسفه فرهنگ و هویت چهل تکه و تفکّر سیار نوشته و چندین بار چاپ شده است. من در مسائل سیاسی، سیاست جهانی، جامعه شناسی (الآن باید گفت) جهانی، و مانند اینها، ورودی ندارم. من مشّاقم؛ سرم را پایین می اندازم و در رشته های معینی کار می کنم. اگر هم بتوانم هم در سطح و مسئله ای به این دشواری، حرف های فلسفی بزنم، تصور می کنم که حرف های ساده لوحانه ای شود. بهتر است وارد این مبحث نشویم؛ چرا که من توانایی بیان و تبیینش را ندارم.